Episode 70
Δεσποινίς ετών 39 των Σακελλάριου και Γιαννακόπουλου
Υπάρχουν έργα που, ακόμη κι αν γράφτηκαν δεκαετίες πριν, κουβαλούν μέσα τους μια διαχρονική αλήθεια — σχεδόν μελαγχολική. Η «Δεσποινίς ετών 39», κωμωδία γραμμένη το 1952 από το σπουδαίο δίδυμο Σακελλάριου και Γιαννακόπουλου, είναι ένα τέτοιο έργο. Κρύβει πίσω από το γέλιο της την ήπια μελαγχολία της ανεκπλήρωτης ζωής, της υποχρεωτικής παραίτησης, της σιωπηλής μοναξιάς που φοράει το προσωπείο της ευπρέπειας.
Η ιστορία εκτυλίσσεται στο γνώριμο πλαίσιο μιας εποχής όπου οι οικογενειακές συμβάσεις είναι πιο ισχυρές από τα προσωπικά θέλω. Ο Τηλέμαχος Καραντάρης, ένας ώριμος άνδρας με οικονομική άνεση, ερωτευμένος με την νεαρή Φωφώ, δεν μπορεί να δώσει χώρο στον έρωτά του πριν φροντίσει την αποκατάσταση της μεγαλύτερης, ανύπαντρης αδελφής του, της Χρυσάνθης. Και έτσι ξεκινά ένα σχέδιο — λίγο αφελές, λίγο απεγνωσμένο, μα τρυφερό στην ουσία του: μια αγγελία γάμου, καμουφλαρισμένη με ψέματα. Η Χρυσάνθη παρουσιάζεται ως «δεσποινίς ετών 39» — μία ηλικία που ηχεί πιο επιθυμητή, πιο «κατάλληλη» για γάμο, σε μια κοινωνία που ξέρει να τιμωρεί τη γυναικεία ηλικία.
Το μπέρδεμα που ακολουθεί είναι ένα κλασικό εύρημα της αστικής ελληνικής κωμωδίας: δύο υποψήφιοι γαμπροί — ο ευπρεπής, γερασμένος Κρίτων Στεφανής και ο δυναμικός επιχειρηματίας Ρόκας από την Αργεντινή — μπερδεύουν τις κυρίες και καταλήγουν να ερωτεύονται άλλες από εκείνες που προορίζονταν. Η ξαδέλφη Χρυσάνθη και η νεαρή Φωφώ τελικά θα δεχτούν τις προτάσεις, ενώ ο Τηλέμαχος απομένει να κοιτά την αδελφή του, εκείνη τη Χρυσάνθη που σιωπηλά αποσύρεται ξανά από τον έρωτα, διακριτικά, όπως τόσα χρόνια.
Η ουσία του έργου δεν βρίσκεται μόνο στην ευφυή πλοκή ή στους καλοδουλεμένους διαλόγους. Βρίσκεται στη ματιά που ρίχνει ο θεατής στην κοινωνία του ’50 — μια κοινωνία με μεταπολεμικές πληγές και εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα, γεμάτη παραδόσεις, ντροπές και όρια. Η γυναίκα χωρίς σύζυγο είναι σχεδόν άφαντη· υπάρχει μόνο ως αδελφή, θυσιαστική φιγούρα, υπηρέτρια των άλλων αναγκών.
Κι όμως, μέσα από την κωμωδία, το έργο αποκαλύπτει τρυφερότητα, κατανόηση και — το πιο δύσκολο απ’ όλα — μια αίσθηση ειλικρίνειας. Δεν σατιρίζει τους ήρωές του· τους περιβάλλει με ανθρωπιά. Η Χρυσάνθη δεν γίνεται καρικατούρα· είναι μια γυναίκα που δεν πρόλαβε να ζήσει, και που η κοινωνία τής αρνήθηκε ακόμα και το δικαίωμα να λυπάται τον εαυτό της.
Η θεατρική επιτυχία μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1954, με σκηνοθέτη τον ίδιο τον Σακελλάριο και με εξαιρετικές ερμηνείες, κυρίως από τη Νίτσα Τσαγανέα και την Ίλια Λιβυκού. Στην ταινία, όπως και στο θέατρο, διατηρείται εκείνη η γλυκόπικρη ισορροπία: το χιούμορ δεν είναι ποτέ φθηνό, αλλά πάντα πηγάζει από χαρακτήρες αληθινούς.
Ο θεατής φεύγει από την παράσταση με ένα αίσθημα διττό. Χαμογελά με τις παρεξηγήσεις, με την αφέλεια των σχεδίων, με την καλοσυνάτη τρέλα των ηρώων. Μα μέσα του σιγοκαίει και κάτι πιο βαθύ: μια συγκίνηση για το χαμένο, για εκείνους που έμειναν πίσω, για τις ζωές που δεν άνθισαν όπως τους άξιζε.
Ο Σακελλάριος και ο Γιαννακόπουλος, με το αστείρευτο ταλέντο τους, κατάφεραν και πάλι να μιλήσουν με απλά λόγια για πολύπλοκες αλήθειες. Η «Δεσποινίς ετών 39» είναι ένα έργο που, κάτω από το πέπλο της κωμωδίας, ξεδιπλώνει την ουσία της ανθρώπινης επιθυμίας: να αγαπηθούμε, να ανήκουμε κάπου, να μη μείνουμε μόνοι. Ίσως να μην είμαστε όλοι 39 ετών. Μα όλοι, λίγο-πολύ, ξέρουμε τι σημαίνει να περιμένεις την ευκαιρία σου, και να την βλέπεις να φεύγει.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
