Episode 71

Ένας ήρως με παντούφλες- Α. Σακελλάριος, Χ. Γιαννακόπουλος

Το έργο «Ένας ήρως με παντούφλες», των σπουδαίων Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου, αποτελεί μία από τις πλέον διαχρονικές και συγκινητικές σάτιρες του ελληνικού θεάτρου. Πρώτη φορά ανέβηκε το 1958, με τον Βασίλη Λογοθετίδη να ενσαρκώνει τον κεντρικό ρόλο του στρατηγού Δεκαβάλα, ενώ την ίδια χρονιά μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο.

Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τη ζωή του Λάμπρου Δεκαβάλα, ενός απόστρατου στρατηγού που, παρά την ένδοξη στρατιωτική του πορεία και τις θυσίες του για το έθνος, ζει φτωχικά με την οικογένειά του. Η γυναίκα του, Ειρήνη, προσπαθεί να ξεπουλήσει τα στρατιωτικά του ενθύμια – ακόμη και τη στολή και το σπαθί του – προκειμένου να επιβιώσουν. Ο ίδιος, ωστόσο, εξακολουθεί να ζει με περηφάνια για το παρελθόν του, αρνούμενος να αποδεχτεί την παρακμή του παρόντος.

Μια ξαφνική είδηση έρχεται να ταράξει τα νερά: το κράτος αποφασίζει να τον τιμήσει στήνοντας άγαλμά του στην πλατεία έξω από το σπίτι του. Ο στρατηγός νιώθει ηθική αποκατάσταση. Πίσω από αυτήν την πρωτοβουλία, όμως, κρύβεται μια στυγνή κομπίνα. Ο ξάδελφός του, Απόστολος, σε συνεργασία με κυβερνητικούς παράγοντες, στήνει την ιστορία για να καταχραστεί τα κονδύλια της χρηματοδότησης. Όταν ο στρατηγός ανακαλύπτει την απάτη, καταρρέει το σύμπαν των αξιών του. Παράλληλα, η κόρη του βιώνει τον δικό της προσωπικό πόνο, εγκαταλελειμμένη από τον αρραβωνιαστικό της, που αποδεικνύεται προικοθήρας. Το τέλος είναι πικρό: ο στρατηγός, μόνος, μιλά στο άγαλμά του ζητώντας του φως – αφού στο σπίτι έχουν κόψει το ρεύμα.

Οι χαρακτήρες του έργου είναι καλοσχεδιασμένοι και πολυδιάστατοι. Ο στρατηγός Δεκαβάλας ενσαρκώνει τον αγνό πατριώτη, τον άνθρωπο που έδωσε τα πάντα για την πατρίδα, για να βρεθεί τελικά ξεχασμένος. Η σύζυγός του αντιπροσωπεύει τη φωνή της καθημερινότητας και του ρεαλισμού. Ο ξάδελφος Απόστολος, όπως και οι υπόλοιποι κρατικοί παράγοντες, φανερώνει την ωμή εκμετάλλευση του ηρωισμού προς ίδιον όφελος. Ιδιαίτερα ανθρώπινη είναι η μορφή του γλύπτη, που αποκαλύπτει την αλήθεια στον στρατηγό με ευαισθησία και ειλικρίνεια.

Το ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο είναι το μετεμφυλιακό σκηνικό της δεκαετίας του ’50. Σε μια χώρα που επουλώνει πληγές και αναζητά νέες ισορροπίες, οι πραγματικοί ήρωες παραγκωνίζονται και τιμώνται επιφανειακά. Το έργο σχολιάζει εύστοχα τη ματαιότητα της δημόσιας αναγνώρισης και την απόσταση ανάμεσα στον πατριωτισμό και την πολιτική εκμετάλλευση.

Ο θεατής φεύγει με έντονο προβληματισμό. Αν και διανθισμένο με χιούμορ και έξυπνους διαλόγους, το έργο κρύβει μια βαθιά μελαγχολία. Η τελευταία σκηνή, όπου ο στρατηγός απευθύνεται στο άγαλμά του ζητώντας «έναν προβολέα», λειτουργεί ως σύμβολο: φωτίζεται το άγαλμα, όχι ο άνθρωπος.

Κινηματογραφική μεταφορά με τον Βασίλη Λογοθετίδη

Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του έργου έγινε επίσης το 1958, σε σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου και παραγωγή Finos Film. Ο Βασίλης Λογοθετίδης στον ρόλο του στρατηγού προσέφερε μια από τις πιο αξέχαστες και συγκινητικές ερμηνείες της καριέρας του. Με το μοναδικό του ύφος, κινήθηκε με άνεση ανάμεσα στη σάτιρα και την τραγωδία, εκφράζοντας με καθαρότητα τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου που καταρρέει μπροστά στην υποκρισία.

Η ταινία κράτησε τη θεατρική ατμόσφαιρα του έργου, με έμφαση στους διαλόγους και στην αλληλεπίδραση των χαρακτήρων, αναδεικνύοντας παράλληλα το κοινωνικό του μήνυμα. Η ασπρόμαυρη αισθητική ενίσχυσε την αίσθηση της εποχής, ενώ οι ερμηνείες διατήρησαν τη ζωντάνια και τη συγκίνηση του πρωτότυπου.

Οι συγγραφείς

Ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Χρήστος Γιαννακόπουλος υπήρξαν από τα πιο δυναμικά δίδυμα της νεοελληνικής θεατρικής και κινηματογραφικής σκηνής. Με αιχμηρή σάτιρα, χιούμορ και βαθιά κατανόηση της ελληνικής κοινωνίας, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα έργο που παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο, συγκινητικό και ανθρώπινο – ένα διαχρονικό σχόλιο πάνω στη ματαιότητα της δόξας και τη μοναξιά του αληθινού ήρωα.

Παίζουν οι ηθοποιοί: Χρυσούλα Διαβάτη, Αλέκος Ζαρταλούδης, Νίκος Κικίλιας, Λίλα Καφαντάρη, Βασίλης Μαυρομάτης, Ηλίας Λογοθέτης, Μάκης Ρευματάς, Ντίνα Βρεττού, Παντελής Κοκκώσης, Χρήστος Παναγιωτέλης, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Κική Σταυροπούλου | Στο ρόλο του στρατηγού Δεκαβάλα ο Θύμιος Καρακατσάνης

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr

https://mithoikaipolitismoi.gr

https://akougontasmetingeorgia.gr

https://theatromeangeligeorgia.gr

Το κανάλι μου στο you tube

https://www.youtube.com/@angeligeorgia808

Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:

https://www.facebook.com/angeligeorgia

Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί: