Episode 166
🎭 Ο Φιλάργυρος του Μολιέρου – Κωμωδία ή Τραγωδία Καρδιάς; 🎭
Ο Φιλάργυρος του Μολιέρου (1668) δεν είναι απλώς μια κωμωδία καταστάσεων. Είναι μια ψυχαναλυτική τομή στο σώμα της ανθρώπινης απληστίας, ένα γέλιο που ξεκινά ανάλαφρο αλλά σβήνει σιγά σιγά σε μορφή σιωπηλής επίγνωσης. 🎙️ Αντλώντας έμπνευση από την Aulularia του Πλαύτου, ο Μολιέρος δημιούργησε έναν χαρακτήρα-τοτέμ: τον Αρπαγκόν, σύμβολο της αρρωστημένης προσκόλλησης στον πλούτο, που προτιμά τον χρυσό από την αγάπη των παιδιών του.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στο Παρίσι, αλλά η τοποθεσία είναι σχεδόν αδιάφορη· θα μπορούσε να διαδραματίζεται σε οποιοδήποτε σπίτι όπου η πατρική αγάπη έχει αντικατασταθεί από αριθμούς και υπολογισμούς. Ο Αρπαγκόν, πλούσιος αστός, ζει με το φόβο ότι κάποιος θα του κλέψει το κιβώτιο με τις δέκα χιλιάδες κορώνες, το οποίο έχει θάψει στον κήπο του. Όλος ο κόσμος του είναι χτισμένος γύρω από αυτό το κιβώτιο, το κέντρο της ύπαρξής του. 💰
🎬 Χαρακτήρες και Σκιαγράφηση 🎬
Ο Αρπαγκόν είναι η καρδιά του έργου — σάπια, αλλά χτυπά με τέτοια ένταση που δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό harpago, «γάντζος» και πράγματι, πρόκειται για έναν άνθρωπο που αρπάζει· όχι μόνο χρήμα, αλλά και ελευθερίες, συναισθήματα, και εν τέλει, κάθε έννοια ανθρώπινης επαφής. ⚖️
Η Φροζίν, η δολοπλόκος μεσάζουσα, αποτελεί έναν από τους πιο ευφυείς χαρακτήρες του έργου: ελίσσεται ανάμεσα στους ρόλους της προξενήτρας, της κοινωνικής σχολιάστριας και της εμπορικής διαπραγματεύτριας. 💃 Οι νέοι — Κλεάνθης, Ελίζ, Μαριάν, Βαλέριος — ενσαρκώνουν το φως, τη νιότη, το δικαίωμα στον έρωτα. Αλλά απέναντί τους στέκεται η δύναμη του παλαιού κόσμου: μια γενιά που μετρά την αξία των ανθρώπων με όρους προίκας. 💔
📜 Ιστορικό και Θεατρικό Υπόβαθρο 📜
Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 9 Σεπτεμβρίου 1668 στο Παλαί Ρουαγιάλ του Παρισιού, με τον ίδιο τον Μολιέρο να ερμηνεύει τον ρόλο του Αρπαγκόν. 🏛️ Η Γαλλία εκείνης της εποχής, υπό τον Λουδοβίκο ΙΔ’, ζούσε μια χρυσή περίοδο θεάματος και θεατρικού μεγαλείου, με τον Μολιέρο να λειτουργεί σχεδόν ως «επίσημος» θεατρικός συγγραφέας του βασιλικού κύκλου. Το έργο εμπνέεται από τη ρωμαϊκή παράδοση και τη Κομμέντια ντελ’ Άρτε, με έντονες επιρροές σε χαρακτήρες, σωματικές κινήσεις και θεατρικά ευρήματα. 🎟️
Στην Ελλάδα, ο Φιλάργυρος παρουσιάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και αγαπήθηκε αμέσως. Η ελληνική οικογένεια, παγιδευμένη συχνά σε κοινωνικούς συμβιβασμούς και οικονομικές πιέσεις, βρήκε στον Αρπαγκόν έναν καθρέφτη ενοχλητικό και γνώριμο.
🎟️ Τι Αποκομίζει ο Θεατής 🎟️
Αυτό που μένει στον θεατή δεν είναι το γέλιο — είναι η αμφιβολία. Η παράσταση μπορεί να ξεκινήσει με ελαφρότητα, με πειράγματα και ευτράπελα, αλλά καθώς κυλά η δράση, ο Αρπαγκόν δεν φαίνεται πια αστείος. Είναι ένας άνθρωπος δυστυχισμένος. 😔 Και το κοινό αναρωτιέται: μήπως όλοι έχουμε μέσα μας λίγο από τον Αρπαγκόν;
Μήπως καταπιέζουμε τα παιδιά μας, τους συνεργάτες μας, ακόμα και τον ίδιο μας τον εαυτό, για να κρατήσουμε «ασφαλή» το δικό μας κιβώτιο — είτε είναι υλικό είτε ψυχικό; Ο θεατής φεύγει με ένα μείγμα συναισθημάτων: ναι, γέλασε, αλλά ένιωσε και το βάρος της σύγκρουσης ανάμεσα στο χρήμα και την καρδιά. 🧠❤️ Ο Μολιέρος δεν προσφέρει κάθαρση· προσφέρει καθρέφτη.
🎙️ Ο Συγγραφέας – Μολιέρος 🎙️
Ο Ζαν-Μπατίστ Ποκλέν, γνωστός ως Μολιέρος (1622–1673), υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους θεατρικούς συγγραφείς της Ευρώπης. Δεν ήταν απλώς ένας μάστορας της κωμωδίας – ήταν χειρουργός της ανθρώπινης φύσης. 🧩 Τα έργα του, όπως Ο Κατά Φαντασίαν Ασθενής, Ταρτούφος και Μισάνθρωπος, φέρουν μέσα τους την ειρωνεία, την πικρία και τη βαθιά ανθρωπιά. Πέθανε σχεδόν επί σκηνής, ερμηνεύοντας τον τελευταίο του ρόλο — ένας αληθινός υπηρέτης του Θεάτρου.
Ο Φιλάργυρος παραμένει, αιώνες μετά, ένα έργο τρομακτικά σύγχρονο. Γιατί δεν σατιρίζει απλώς τον τσιγκούνη. Ξεγυμνώνει τον φόβο της απώλειας, τη μοναξιά της συσσώρευσης, και τελικά, την τραγική τύφλωση του ανθρώπου που βλέπει τη ζωή σαν λογιστικό φύλλο. 📉
Ένα έργο αστείο — ναι. Μα και τραγικά ανθρώπινο. 🎭
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
