Episode 186

🎭 Η Χάνελε πάει στον Παράδεισο: Η Χάνελε και ο Δρόμος με τα Φτερά, Ένα Ονειρόδραμα Μεταξύ Ζωής και Φωτός Γκέρχαρτ Χάουπτμαν

🌙 Ένα παιδί ανάμεσα στη γη και στον ουρανό

Το θεατρικό έργο «Η Χάνελε πάει στον Παράδεισο» του νομπελίστα Γκέρχαρτ Χάουπτμαν (Gerhart Hauptmann) είναι ένας λυρικός θρήνος, ένα σπαρακτικό και ταυτόχρονα ποιητικό ταξίδι στα όρια της ψυχικής κατάρρευσης και της μεταφυσικής ελπίδας. Γραμμένο το 1893 και εμπνευσμένο από τις αρχές του νατουραλισμού αλλά και από τον συμβολισμό, το έργο ισορροπεί σαν εύθραυστο κρύσταλλο ανάμεσα στην κοινωνική καταγγελία και το υπερβατικό όραμα. 👁️‍🗨️

Η ηρωίδα του έργου, η μικρή Χάνελε, παιδί της φτώχειας και της κακοποίησης, δεν αναζητά απλώς τη σωτηρία. Διεκδικεί το φως. Και ο θάνατός της δεν είναι τραγική κατάληξη – είναι ανάληψη, είναι κάθαρση. Ο Χάουπτμαν μάς προσφέρει ένα θεατρικό ποίημα που ξεκινά από τον βούρκο της ανθρώπινης ύπαρξης και υψώνεται μέχρι τον κόσμο των αγγέλων. 😇

🏚️ Υπόθεση: Όταν ο πόνος ζητά τον ουρανό

Η μικρή Χάνελε δραπετεύει από τον βίαιο πατέρα της και πέφτει σε μια λιμνούλα. Ο δάσκαλος Γκότβαλντ τη σώζει και την μεταφέρει στο τοπικό πτωχοκομείο. Εκεί αναλαμβάνουν τη φροντίδα της η αδελφή Μάρθα και ο γιατρός Βάχλερ. Όμως η Χάνελε, πυρετική και ψυχικά εξουθενωμένη, αρχίζει να βλέπει οράματα: την πεθαμένη μητέρα της, έναν άγγελο λευκό κι έναν μαύρο που παλεύουν για την ψυχή της. Ο μαύρος επικρατεί. Όταν η Χάνελε πεθαίνει, ο πατέρας της εισβάλλει μεθυσμένος στο δωμάτιο, αλλά ένας άγνωστος –συμβολικός απεσταλμένος του ουρανού– τον απομακρύνει. Στο φινάλε, ο ίδιος Άγνωστος παίρνει το κορίτσι από το χέρι και την οδηγεί σε έναν άλλο κόσμο, λαμπερό και απόκοσμο. 🌫️✨

🧑‍🎤 Οι χαρακτήρες: άνθρωποι, σκιές και φαντάσματα

Η Χάνελε, αν και παιδί, φέρει μέσα της τη σοφία ενός πληγωμένου κόσμου. Είναι σύμβολο της αθωότητας που διαβρώνεται από την κοινωνική αδιαφορία, της παιδικής ψυχής που ζητά δικαιοσύνη από τα άστρα. Η παρουσία της στο έργο είναι σχεδόν υπερβατική – σαν να είναι ήδη κάπου αλλού. 👧

Ο πατέρας, μορφή καθαρής βίας και κοινωνικής σήψης, δεν είναι απλώς κακός. Είναι καρπός ενός συστήματος που καταπνίγει, φτωχοποιεί, εξευτελίζει. Ο δάσκαλος Γκότβαλντ, φιγούρα ελπίδας, και η αδελφή Μάρθα, τρυφερή αλλά αδύναμη, είναι τα χέρια της ανθρωπιάς που προσπαθούν –και αποτυγχάνουν– να σώσουν.

Τέλος, ο Άγνωστος είναι η λυτρωτική μορφή. Μπορεί να είναι Άγγελος, μπορεί να είναι Θάνατος. Μπορεί να είναι και η ίδια η Πίστη. 🎭

📜 Ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1893 στη Γερμανία και αποτέλεσε τομή για το θέατρο της εποχής. Ο Χάουπτμαν, ήδη καταξιωμένος με το νατουραλιστικό του έργο «Οι Υφαντές», μεταπηδά εδώ στον χώρο του μεταφυσικού χωρίς να εγκαταλείψει την κοινωνική του ευαισθησία.

Η ιστορία της Χάνελε έρχεται σε μια εποχή όπου η Ευρώπη αρχίζει να συνειδητοποιεί τη φρίκη της παιδικής εκμετάλλευσης, την ανάγκη για κοινωνική μέριμνα, και την αξία της ψυχικής υγείας. Δεν είναι τυχαίο που η Χάνελε ζει στα όρια της παραίσθησης: είναι η ίδια η Ευρώπη που χάνει τα λογικά της από τον πόνο. 🕯️

🎭 Η παράσταση που άγγιξε την αιωνιότητα – και μια Λαμπέτη στα φτερά της Χάνελε

Στην Ελλάδα, το έργο παρουσιάστηκε το 1942, μέσα στη μαυρίλα της Κατοχής, στο θέατρο «Κοτοπούλη». Εκεί, ανάμεσα σε βόμβες, ψυχές που λιμοκτονούσαν και καρδιές που δεν ήξεραν αν θα ξημερωθούν, μια μαθήτρια –η Έλλη Λαμπέτη– υποδύθηκε την μικρή Χάνελε και έλαμψε σαν προάγγελος φωτός. Σκηνοθετημένο από τον Ρενάτο Μόρντο, με σκηνικά του Ανεμογιάννη και τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη, το έργο άφησε εποχή. Ο Δημήτρης Μυράτ το χαρακτήρισε χρόνια αργότερα ως «μια από τις πιο μαγευτικές στιγμές του ελληνικού θεάτρου».

📻 Το έργο στο ραδιόφωνο – μια άλλη μετάσταση

Το 1972 το ΕΙΡ ανέβασε το έργο σε ραδιοφωνική μορφή με σκηνοθεσία Γιώργου Μούλιου και μουσική επένδυση του Άγγελου Ζερβού. Η ερμηνεία της Πίτσας Μπουρνόζου και του Σπύρου Καλογήρου έδωσαν φωνή στο σπαρακτικό ταξίδι της Χάνελε, κάνοντάς το οικείο και βαθύτατα συγκινητικό για κάθε ακροατή. 🎙️

💫 Τι αποκομίζει ο θεατής

Ο θεατής δεν φεύγει από την αίθουσα «ψυχαγωγημένος». Φεύγει βουβός, λυπημένος, με ένα μικρό σπασμένο κουτί μέσα του. Η «Χάνελε» δεν είναι εύκολο έργο. Δεν γελάει, δεν διασκεδάζει. Καθρεφτίζει τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, τη φρίκη της βίας, αλλά και την απέραντη δίψα για φως.

Η αίσθηση είναι ανάμικτη: δέος και λύπη, συγκίνηση και μια περίεργη ηρεμία. Γιατί ο παράδεισος δεν είναι κάπου ψηλά. Είναι εκεί όπου πάει ένα βασανισμένο παιδί και βρίσκει –επιτέλους– ανάπαυση. 🌹

📖 Ο δημιουργός: Γκέρχαρτ Χάουπτμαν – ο ποιητής του ανθρώπινου πόνου

Ο Χάουπτμαν (1862–1946), νομπελίστας του 1912, υπήρξε κορυφαίος εκπρόσωπος του νατουραλισμού. Ωστόσο, έργα όπως Η Χάνελε δείχνουν τη βαθιά συμβολική του σκέψη, την επιθυμία του να υπερβεί το εδώ και να διηγηθεί το αλλού. Μέσα από την απλή γλώσσα του και τις ρεαλιστικές σκηνές, φύτεψε σπόρους φιλοσοφίας, μεταφυσικής και βαθιάς κατανόησης του ανθρώπινου πόνου. 🖋️

🕊️ Τελευταία σκέψη – το κορίτσι στην κούνια

Η Χάνελε δεν είναι μόνο θεατρικός ρόλος. Είναι το παιδί που όλοι κάποτε υπήρξαμε. Είναι η αθωότητα που κακοποιήθηκε, αλλά δεν σκοτώθηκε. Είναι το όνειρο που δεν θάφτηκε με το κορμί. Είναι ένα φτερό. Και σε κάθε σκηνή που παίζεται, σε κάθε ραδιοφωνική εκπομπή που αναβιώνει, το φτερό αυτό… ανεβαίνει.

🌟 Angeli Georgia – Storyteller of Light

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr

https://mithoikaipolitismoi.gr

https://akougontasmetingeorgia.gr

https://theatromeangeligeorgia.gr

Το κανάλι μου στο you tube

https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured

Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:

https://www.facebook.com/angeligeorgia