Episode 178
🕯️ Φως του Υγραερίου-Η Τέχνη της Τρέλας και της Χειραγώγησης αρχείο στα αγγλικά
Και το ηχητικό θεατρικό και η ταινία που παρουσιάζονται εδώ είναι στα αγγλικά.
📜 Όμως, σύντομα θα προστεθούν υπότιτλοι στα ελληνικά, ώστε περισσότεροι να μπορέσουν να βιώσουν το μεγαλείο και τον τρόμο αυτής της σπουδαίας ιστορίας.
«Όταν το Φως Τρεμοπαίζει... και δεν φταίει ο Αέρας .Το Gaslighting ως Θέατρο και ως Εγρηγορόν»
🎬 Υπόθεση
Στο ασφυκτικό σκηνικό μιας βικτωριανής κατοικίας, βυθισμένο στη σιωπή και το μυστήριο η Μπέλα – μια γυναίκα εύθραυστη και ευγενική – αρχίζει να χάνει την επαφή με τη λογική και την πραγματικότητα. Οι λάμπες αερίου χαμηλώνουν μόνες τους, πράγματα εξαφανίζονται, ήχοι ηχούν πίσω από τοίχους που μοιάζουν νεκροί. 🎭 οι ήχοι που ακούει δεν εξηγούνται, αντικείμενα εξαφανίζονται… και ο σύζυγός της, Τζακ, αντί να τη στηρίξει, σπέρνει συνεχώς την αμφιβολία:
Ο σύζυγός της, Τζακ, δείχνει ανήσυχος... και ταυτόχρονα ύποπτα βέβαιος πως εκείνη παραλογίζεται. Κι έτσι, σιγά σιγά, μια γυναίκα με ευαισθησία μετατρέπεται σε θύμα ενός διαβρωτικού ψυχολογικού εφιάλτη.
«Μήπως τα φαντάζεσαι όλα, αγαπητή;»
Η αγωνία της δεν είναι πια εσωτερική. Είναι κατασκευασμένη. Ο Τζακ την κάνει να νιώθει τρελή και το κοινό γίνεται μάρτυρας μιας αργής, βασανιστικής κατάρρευσης
Χαρακτήρες και Σκιαγράφηση
• 🕯️Μπέλα: το ευγενές θύμα, καθρέφτης όλων όσων έχουν αμφισβητηθεί τόσο έντονα που αμφισβήτησαν τον εαυτό τους. Μια γυναίκα εύθραυστη, ειλικρινής, γεμάτη εσωτερική αγωνία. Το ταξίδι της είναι από τη λογική στην τρέλα... και πίσω.
• 🎩 Τζακ: ο χειραγωγός, ο δυνάστης με το καλοσιδερωμένο γιλέκο. Η βία του είναι ήπια, τα λόγια του ευγενικά, μα τα αποτελέσματα καταστροφικά. Ένας άντρας που, πίσω από την ευγένεια και τη ραφιναρισμένη του συμπεριφορά, κρύβει ένα χειριστικό τέρας. Χαμογελά καθώς βάζει φωτιά στην πραγματικότητα της γυναίκας του.
• Ντετέκτιβ Ραφ: η φωνή της λογικής και της δικαιοσύνης, το μάτι που βλέπει εκεί που η ψυχή φοβάται να κοιτάξει, ο ήρωας-παρατηρητής που έρχεται να ξεσκεπάσει τον μύθο. Ο μόνος που βλέπει καθαρά.
• Οι Υπηρέτριες: φορείς της σιωπής, του φόβου, μαριονέτες και καθρέφτες της συνενοχής. Άλλοτε αδιάφορες, άλλοτε δειλές, άλλοτε συμμέτοχες. Παρουσίες που πλέκουν τον ιστό της παράνοιας, άλλοτε ηθελημένα, άλλοτε αθόρυβα.
Υπόβαθρο και Ιστορικό Πλαίσιο 🕰️
Το έργο γράφτηκε από τον Πάτρικ Χάμιλτον το 1938 – λίγο πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μια εποχή που η ψυχολογική βία μέσα στον γάμο ήταν έννοια άγνωστη και... ανεκτή. Σκοτεινοί καιροί, χειραγώγηση πολιτών, άνοδος του ναζισμού και κοινωνικά πρότυπα που στραγγάλιζαν κυρίως τις γυναίκες. Τότε, δεν υπήρχε καν η έννοια «ψυχολογική κακοποίηση». Το έργο αυτό είναι προφητικό. Δημιουργεί τον όρο «gaslighting» και του δίνει σάρκα και οστά. Όχι με φωνές, αλλά με αθόρυβη βία. Ο όρος gaslighting, δηλαδή η σταδιακή χειραγώγηση ώστε το θύμα να αμφισβητήσει την ίδια του την αντίληψη, γεννήθηκε κυριολεκτικά από αυτό το έργο. Το «Gaslight» δεν είναι απλώς ένα θεατρικό. Είναι ο καθρέφτης χιλιάδων κακοποιητικών σχέσεων, προτού η κοινωνία βρει τη γλώσσα να τις περιγράψει.
Ανέβασμα στη Σκηνή 📅
• Πρώτη Παράσταση: 1938, Richmond Theatre, Λονδίνο.
• Μεγάλη επιτυχία στο West End και στο Broadway το 1941 με νέα σκηνοθεσία.
• Στην Ελλάδα παίχτηκε για πρώτη φορά το 1973 σε μετάφραση του Μ. Καραγάτση με τίτλο «Το Φως του Υγραερίου» από το Θέατρο Κάππα. (Στοιχεία μπορεί να ποικίλουν ανά παραγωγή.)
Αίσθηση του Θεατή 👁️🗨️
Όταν σβήνουν τα φώτα και ο θεατής βγαίνει στο φουαγιέ, δεν έχει μείνει ο ίδιος. Η παράσταση τον άγγιξε, όχι γιατί είδε αίμα ή τρόμο, αλλά γιατί αναγνώρισε τη σιωπηλή βία πίσω από χαμόγελα, γιατί ένιωσε την τρέλα να τον ακουμπά μέσα από το βλέμμα της Μπέλα. Είναι ένα έργο που πονά, που φωτίζει, που ενοχλεί. Και τελικά... απελευθερώνει.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα ✍️
Ο Πάτρικ Χάμιλτον, Άγγλος συγγραφέας και θεατρικός δημιουργός, γεννημένος το 1904, έζησε μια ζωή βουτηγμένη στην κατάθλιψη, τον αλκοολισμό και τις οικογενειακές τραγωδίες. Ίσως γι’ αυτό τα έργα του – όπως και το «Rope» και το «Hangover Square» – έχουν αυτή τη σκοτεινή, σχεδόν ασφυκτική ατμόσφαιρα. Το «Gaslight» τον καθιέρωσε ως θεατρικό σύμβολο της ψυχολογικής αγωνίας. Ο Patrick Hamilton ήταν σκοτεινός, βασανισμένος και ιδιοφυής.
Μεγάλωσε με βία, έζησε με εθισμούς, αλλά έγραψε σαν να κρατούσε το φανάρι του Διογένη στον ψυχισμό της εποχής του. Το Gaslight ήταν το πρώτο του χαστούκι στο προσωπείο της κανονικότητας.
Τι αποκομίζει ο θεατής 🎭
Το κοινό φεύγει σαν να του έχουν σβήσει τα φώτα στο σαλόνι του μυαλού του. Γιατί το ερώτημα δεν είναι αν ο Τζακ είναι κακός.
Είναι:
• Κατανόηση για τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη διαστρέβλωσή της.
• Συμπόνια για τα θύματα ψυχολογικής βίας.
• Ένα ρίγος στο κορμί και ένα φως στη σκέψη.
• Τη φράση: «Μήπως μ’ έχουν κάνει να πιστεύω κάτι που δεν είναι αλήθεια;»
Το Φως του Υγραερίου δεν σου φωνάζει. Σου ψιθυρίζει, όπως ο Τζακ. Και αν δεν προσέξεις… σε πείθει.
🔥 «Το Gaslighting είναι Εγρηγορόν»
Ορισμός του “Gaslighting”
Ο όρος δημιουργήθηκε εξαιτίας αυτού του έργου: «Gaslighting είναι η συστηματική ψυχολογική χειραγώγηση ενός ατόμου με σκοπό να το κάνει να αμφισβητήσει την πραγματικότητα, τη μνήμη και την κρίση του».
Αυτό το έργο δεν είναι απλώς θεατρικό. Είναι κομμάτι ενός συλλογικού ενεργειακού μορφώματος: ενός Εγρηγορότος.
Gaslighting δεν είναι μόνο ένας άντρας προς μια γυναίκα.
Είναι μια ολόκληρη κοινωνία που σου ψιθυρίζει:
• «Δεν είσαι αρκετός»
• «Υπερβάλλεις»
• «Αν δεν έχεις λεφτά, φταις εσύ»
• «Αν είσαι θύμα, είναι επειδή το προκάλεσες»
• «Δεν είσαι άρρωστος. Είσαι ευαίσθητος»
• «Αν δεν δουλεύεις 12 ώρες, είσαι τεμπέλης»
• «Δεν έγινε τίποτα σπουδαίο, πάλι φωνάζεις»
🎯 Αυτό είναι gaslighting – από άτομο προς άτομο και από σύστημα προς πολίτη.
Το Εγρηγορόν του Gaslighting τρέφεται από τη σιωπή, από τη σύγχυση, από την καλή πρόθεση του θύματος. Είναι σαν να σου λένε κάθε μέρα:
«Η πραγματικότητα σου είναι λάθος. Η δική μας είναι σωστή.»
📣 Στο κανάλι μου – «Εγρηγορότα»
Το «Φως του Υγραερίου» δεν είναι απλώς μια ταινία ή ένα θεατρικό.
Είναι ένα επεισόδιο στη σειρά μου «Εγρηγορότα», που αποδομεί τα συλλογικά μορφώματα που μολύνουν τη συνείδησή μας.
🎥 Εγώ, η Angeli Georgia – Storyteller of Light, θα το φωτίσω.
Γιατί το gaslighting δεν είναι πια αόρατο. Το βλέπουμε. Το λέμε με το όνομά του. Και το διαλύουμε.
🙌 Γιατί είναι Εγρηγορόν;
- Τρέφεται από φόβο
- Δημιουργείται από επανάληψη σκέψης
- Διαστρεβλώνει την αλήθεια
- Απομυζά ενέργεια
- Χτίζεται συλλογικά (μπορεί να εφαρμοστεί από άτομο, ομάδα, κράτος)
- Θολώνει τη διάκριση πραγματικότητας-φαντασίας
- Καλλιεργεί εξάρτηση
✨ Πού το βρίσκουμε πέρα από τον γάμο;
• Σε τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα
• Σε πολιτικές ρητορικές ("δεν πεινάς, φαντάζεσαι")
• Σε θρησκείες που επιβάλλουν ενοχές και καταστροφή της ατομικής κρίσης
• Στην οικογένεια ("είσαι υπερευαίσθητος", "εγώ για το καλό σου")
• Ακόμα και στα ΜΜΕ, με χειραγώγηση εικόνας και φόβου
🎯 Τι να κάνουμε;
• Να το ονομάσουμε. Το Εγρηγορόν αυτό ονομάζεται «Ο Αμφισβητητής της Αντίληψης».
• Να το αποδομήσουμε μέσα από τέχνη, ανάλυση, εμπειρία.
• Να το καταστήσουμε ορατό, γιατί μόνο τότε παύει να έχει εξουσία.
• Να πούμε σε άλλους: Αν ένιωσες ποτέ «τρελός/ή», ίσως κάποιος σου χαμήλωνε το φως.
🔚 «Το gaslighting δεν είναι μόνο θεατρική πλοκή. Είναι παγίδα σκέψης. Είναι Εγρηγορόν. Και οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε, να το φωτίσουμε και να το καταστρέψουμε – πρώτα μέσα μας» .🕯️
Η ταινία: https://youtu.be/6PNX9dkvQvY
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
