Episode 60

Η τελευταία ηχοληψία του Κραπ, Μπέκετ

Υπόθεση και χαρακτήρες

Η Τελευταία Ηχοληψία του Κραπ (Krapp’s Last Tape) είναι ένα μονόπρακτο έργο που γράφτηκε το 1958 από τον Σάμιουελ Μπέκετ. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Κραπ, είναι ένας ηλικιωμένος άνδρας που περνάει τα γενέθλιά του ακούγοντας ηχογραφήσεις από το παρελθόν του. Ο Μπέκετ χρησιμοποιεί αυτήν τη διαδικασία ως μέσο για να εξερευνήσει τη μνήμη, τον χρόνο, τη ματαιότητα της ζωής και τις αμετάκλητες επιλογές.

Ο Κραπ είναι ο μόνος χαρακτήρας που εμφανίζεται στη σκηνή. Ο θεατής τον παρακολουθεί καθώς χειρίζεται έναν παλιό μαγνητόφωνο, ψάχνοντας και ακούγοντας ηχογραφήσεις που έκανε όταν ήταν νεότερος. Μέσα από αυτές, αποκαλύπτεται ένας άνθρωπος γεμάτος όνειρα, φιλοδοξίες και προσδοκίες, οι οποίες όμως δεν ευοδώθηκαν. Το νεότερο εγώ του παρουσιάζεται ως κάποιος που προσπαθούσε να βρει το νόημα της ζωής, ενώ ο ηλικιωμένος Κραπ, ακούγοντάς τον, τον ειρωνεύεται και τον απορρίπτει, γεμάτος πικρία και απογοήτευση.

Ο χαρακτήρας του Κραπ σκιαγραφείται με μια βαθιά αίσθηση μελαγχολίας και ειρωνείας. Ο τρόπος που αντιδρά στις ηχογραφήσεις του αποκαλύπτει μια σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που ήταν και σε αυτό που έχει γίνει. Ο θεατής τον βλέπει να καταναλώνει μπανάνες με τρόπο σχεδόν κωμικό, να σκοντάφτει και να μουρμουρίζει, γεγονός που ενισχύει την τραγική διάσταση της ύπαρξής του.

Ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο

Το έργο γράφτηκε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1958 στο Royal Court Theatre του Λονδίνου. Ήταν μια εποχή όπου το θέατρο του παραλόγου άρχιζε να εδραιώνεται ως σημαντική θεατρική κίνηση, με τον Μπέκετ να είναι μία από τις κυρίαρχες μορφές του.

Στην Ελλάδα, Η Τελευταία Ηχοληψία του Κραπ ανέβηκε για πρώτη φορά το 1972 από το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, σε σκηνοθεσία του ιδίου, με τον Δημήτρη Χορν στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ο Μπέκετ, επηρεασμένος από τον υπαρξισμό και τη φιλοσοφία του Καμύ και του Σαρτρ, καταφέρνει να αποδώσει τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, την αδυναμία επικοινωνίας και τη ματαιότητα της ύπαρξης μέσα από τον Κραπ. Ο χρόνος λειτουργεί ως μια αδυσώπητη δύναμη που κατατρώει τον άνθρωπο, καθιστώντας τον ανίκανο να ξαναζήσει το παρελθόν ή να το διορθώσει.

Τι αποκομίζει ο θεατής

Ο θεατής βγαίνει από την παράσταση με ένα βαθύ αίσθημα στοχασμού και υπαρξιακής αγωνίας. Η εμπειρία του έργου δεν είναι εύκολη, καθώς αναγκάζει το κοινό να αναμετρηθεί με τις δικές του επιλογές, τη μνήμη, την αποτυχία και τη φθορά του χρόνου.

Η διαδοχή των ηχογραφήσεων, όπου ο Κραπ ακούει τη φωνή του νεότερου εαυτού του, δημιουργεί ένα ισχυρό συναισθηματικό φορτίο. Ο θεατής συνειδητοποιεί πόσο διαφορετικά βλέπει ο άνθρωπος το παρελθόν του όσο μεγαλώνει και πως οι αποφάσεις που κάποτε θεωρούνταν σωστές, τελικά μπορεί να οδηγήσουν στη λύπη ή την απογοήτευση.

Παρά την αίσθηση της αποξένωσης και του κενού που κυριαρχεί, το έργο έχει και στοιχεία χιούμορ, κυρίως μέσα από τις γκροτέσκες κινήσεις και τις επαναλήψεις του Κραπ. Αυτό το μαύρο χιούμορ λειτουργεί ως μια ανάσα μέσα στη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου.

Η αίσθηση του θεατή μετά την παράσταση

Αυτό που μένει στον θεατή μετά την παράσταση είναι μια βαθιά αίσθηση ματαιότητας αλλά και μιας οδυνηρής αυτογνωσίας. Ο Μπέκετ δεν προσφέρει καμία λύση, ούτε δίνει ελπίδα – αντίθετα, αφήνει το κοινό να αναμετρηθεί με τα δικά του φαντάσματα, τις δικές του αναμνήσεις και το πέρασμα του χρόνου. Το έργο λειτουργεί ως ένας καθρέφτης της ανθρώπινης ύπαρξης: είμαστε ό,τι έχουμε καταγράψει, ό,τι έχουμε ζήσει και ό,τι έχουμε ξεχάσει. Η συνειδητοποίηση ότι κανείς δεν μπορεί να επιστρέψει σε αυτό που ήταν κάποτε δημιουργεί μια βαθιά υπαρξιακή αγωνία, που συνοδεύει τον θεατή πολύ μετά το τέλος της παράστασης.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Σάμιουελ Μπέκετ (1906-1989) ήταν Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και ποιητής, και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες μορφές του θεάτρου του παραλόγου. Το πιο διάσημο έργο του, Περιμένοντας τον Γκοντό (1953), έφερε επανάσταση στο σύγχρονο θέατρο, καταργώντας τις κλασικές αφηγηματικές δομές και προτείνοντας μια νέα μορφή θεατρικής εμπειρίας.

Το ύφος του Μπέκετ χαρακτηρίζεται από λιτότητα, σιωπή και ειρωνεία, ενώ τα έργα του περιστρέφονται γύρω από τη μοναξιά, την αποτυχία, τον θάνατο και την αδυναμία επικοινωνίας. Το 1969 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το έργο του, που «με νέες μορφές στη λογοτεχνία και το θέατρο, μεταφέρει την ανθρώπινη δυστυχία στο υψηλότερο της σημείο».

Η Τελευταία Ηχοληψία του Κραπ είναι ένα συγκλονιστικό έργο που, παρά τη φαινομενική του απλότητα, κρύβει τεράστιο βάθος. Ο Μπέκετ, μέσα από τον Κραπ, μας προσφέρει έναν από τους πιο σπαρακτικούς στοχασμούς για το πέρασμα του χρόνου και την αδυσώπητη φθορά της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr

https://mithoikaipolitismoi.gr

https://akougontasmetingeorgia.gr

https://theatromeangeligeorgia.gr

Το κανάλι μου στο you tube

https://www.youtube.com/@angeligeorgia808

Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:

https://www.facebook.com/angeligeorgia

Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί: