Episode 142
Ματωμένος Γάμος. Φρεντερίκο Γκάρθια Λόρκα
Ένα ποιητικό τραγούδι θανάτου και πάθους, γραμμένο με το αίμα της ισπανικής γης
Ο «Ματωμένος Γάμος» (Bodas de Sangre) είναι το εμβληματικότερο ίσως θεατρικό έργο του Φρεντερίκο Γκάρθια Λόρκα, ένας ποιητικός θρήνος για τον έρωτα, τη μοίρα και το αίμα, βγαλμένος απευθείας από τα σπλάχνα της αγροτικής Ανδαλουσίας. Γραμμένο το 1932 και ανεβασμένο για πρώτη φορά στη Μαδρίτη το 1933, το έργο καθιερώθηκε σχεδόν αμέσως ως αριστούργημα του ισπανικού θεάτρου, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, με τραγική ειρωνεία, ο ίδιος ο Λόρκα έπεφτε θύμα του εμφυλίου, δολοφονημένος από φασιστικά τάγματα. Το αίμα του ίδιου έμελλε να σφραγίσει τη δραματουργία του.
Υπόθεση
Η πλοκή είναι λιτή, σχεδόν αρχέγονη. Ένας νέος και μια νέα πρόκειται να παντρευτούν. Όμως η νύφη αγαπά έναν άλλον άντρα, τον Λεονάρντο, που ανήκει στη φαμίλια που σκότωσε τον πατέρα και τον αδελφό του γαμπρού. Παρά τις προσπάθειες να κρατηθεί το κοινωνικό προσωπείο, το πάθος ξεχειλίζει. Η νύφη και ο Λεονάρντο το σκάνε τη νύχτα του γάμου. Οι άνδρες του χωριού παίρνουν τα όπλα και τους καταδιώκουν. Η κατάληξη είναι η αναπόφευκτη τραγωδία: ο Λεονάρντο και ο γαμπρός σκοτώνονται, ενώ η νύφη επιστρέφει, αιματοβαμμένη και γυμνή από όνειρα, για να ζητήσει τη συγχώρεση της μητέρας του νεκρού γαμπρού.
Χαρακτήρες και σκιαγράφηση
Ο Γαμπρός είναι ο νόμιμος, ευγενικός, αλλά καταδικασμένος άντρας. Εκπροσωπεί το "πρέπει", τη συνέχεια του κόσμου, την παράδοση.
Η Νύφη είναι το πιο σύνθετο πρόσωπο του έργου. Δεν είναι απλώς μια μοιχαλίδα. Είναι μια γυναίκα που διχάζεται ανάμεσα στο καθήκον και στο βαθύ, ωμό πάθος. Είναι θύμα και ταυτόχρονα συνεργός μιας μοίρας μεγαλύτερης από τη βούλησή της.
Ο Λεονάρντο, σκοτεινός και αψηφιστής, ενσαρκώνει το ακατανίκητο του έρωτα, το κάλεσμα του σώματος, τον άντρα που φλέγεται και καταστρέφει.
Η Μητέρα του γαμπρού είναι η φωνή της πονεμένης Ανδαλουσίας – πέντε γενιές μάνες που έχασαν άντρες σε φονικά για τη γη, την τιμή, τη βεντέτα.
Το έργο δεν στηρίζεται στη ρεαλιστική ανάπτυξη χαρακτήρων αλλά στην αλληγορική τους υπόσταση. Ο Λόρκα δεν γράφει ένα οικογενειακό δράμα αλλά μια σύγχρονη τραγωδία, όπου οι ήρωες λειτουργούν ως αρχετυπικά σύμβολα. Οι χαρακτήρες μιλούν συχνά σε ποιητικό λόγο, με χορικά στοιχεία και σύμβολα – η Σελήνη, ο Θάνατος ως Πρόσωπο, το Μαχαίρι, το Αίμα. Όλα μετατρέπουν την πλοκή σε ένα ιερό τελετουργικό θανάτου.
Υπόβαθρο της εποχής και ιστορικά στοιχεία
Ο «Ματωμένος Γάμος» βασίζεται σε ένα πραγματικό περιστατικό που συνέβη το 1928 στην Αλμερία, όταν μια κοπέλα το έσκασε τη νύχτα του γάμου της με τον πρώην εραστή της και προκλήθηκε αιματοχυσία. Ο Λόρκα παίρνει το περιστατικό αυτό και το μεταπλάθει σε μυθική αφήγηση, σχολιάζοντας έμμεσα το πνιγηρό, πατριαρχικό και βίαιο πλαίσιο της ισπανικής επαρχίας. Η Ισπανία τότε σιγόβραζε – λίγο πριν ξεσπάσει ο εμφύλιος. Το έργο είναι γεμάτο με υποβόσκουσα κοινωνική ένταση: ταξικά χάσματα, η θέση της γυναίκας, η αέναη βεντέτα, η σύγκρουση του ατομικού πόθου με το κοινωνικό καθήκον.
Το ταξίδι του έργου
Ο «Ματωμένος Γάμος» γνώρισε άμεση επιτυχία στην Ισπανία και σύντομα μεταφράστηκε και ανέβηκε στο εξωτερικό, με σημαντικές παραστάσεις σε Παρίσι, Λονδίνο και Νέα Υόρκη. Στην Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά το 1948, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, σηματοδοτώντας τη στενή και διαχρονική σχέση του ελληνικού θεάτρου με τον Λόρκα. Έκτοτε έχουν γίνει δεκάδες ανεβάσματα του έργου στη χώρα μας – κλασικά, σύγχρονα, χοροθεατρικά, παραδοσιακά – με τους Έλληνες θεατές να αναγνωρίζουν σε αυτό τα δικά τους πάθη, τις δικές τους μάνας, τις δικές τους μοιραίες σιωπές.
Η εμπειρία του θεατή
Ο θεατής φεύγει από την παράσταση με σφιγμένο στομάχι και υγρό βλέμμα. Δεν έχει παρακολουθήσει απλώς μια ιστορία – έχει μυηθεί σε ένα μοιραίο άσμα. Ο λόγος του Λόρκα εισχωρεί στη σάρκα, τα ποιητικά του σύμβολα ενεργοποιούν το ασυνείδητο. Το έργο απευθύνεται περισσότερο στο σώμα και στο θυμικό, παρά στη λογική. Οι θεατές καλούνται να νιώσουν – να πενθήσουν, να αγανακτήσουν, να θυμηθούν και να ονειρευτούν. Σε μια εποχή όπου όλα εξηγούνται και μετριούνται, ο «Ματωμένος Γάμος» υπενθυμίζει τη δύναμη του ανεξήγητου και τη μοιραία αλήθεια του έρωτα.
Ο δημιουργός
Ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (1898–1936) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς της Ισπανίας και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πνεύμα ελεύθερο, ρομαντικό, βαθιά πολιτικό και τραγικά προφητικό, συνδύασε τη λαϊκή παράδοση με τη μοντερνιστική φόρμα. Το έργο του διαπερνά η λατρεία της ζωής και η παρουσία του θανάτου. Δολοφονήθηκε στα 38 του από φασιστικά αποσπάσματα κατά την έναρξη του Ισπανικού Εμφυλίου. Έμεινε όμως αθάνατος, με έργα όπως ο «Ματωμένος Γάμος», η «Γέρμα» και το «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», που συνεχίζουν να ανασαίνουν στα σανίδια του κόσμου.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
