Episode 172

🔥 «Άγιος Δημήτριος» – Το Πάθος και η Αντίσταση στη Βυζαντινή Αυγή 🔥 ποιητικό δράμα του Πλάτωνα Ροδοκανάκη

🎭 Σε μια εποχή που το θέατρο κατακλυζόταν από ρεαλισμό και κοινωνικά ζητήματα, ο Πλάτων Ροδοκανάκης τόλμησε να υψώσει έναν λυρικό ύμνο στο φως του μαρτυρίου μέσα από το ποιητικό του δράμα «Άγιος Δημήτριος». Το έργο, ανεβασμένο για πρώτη φορά το 1917 από τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη, δεν είναι απλώς μια ιστορική αναπαράσταση. Είναι ένας μεταφυσικός ψίθυρος, ένα ποίημα θεατρικής δράσης που αναβλύζει αισθητισμό και πνευματική συγκίνηση.

🎭 Υπόθεση & Δραματουργικός Πυρήνας

🕯️Στο επίκεντρο της σκηνής στέκεται ο Άγιος Δημήτριος, ο στρατηγός της Θεσσαλονίκης, μια μορφή που διαρκώς ισορροπεί ανάμεσα στο κοσμικό και το θείο. Στο πρόσωπό του, ο Ροδοκανάκης δεν βλέπει απλώς έναν άγιο, αλλά έναν τραγικό ήρωα, που καλείται να επιλέξει ανάμεσα στην εξουσία και στην αλήθεια, στην υπακοή και στη θυσία.

✍️Η πλοκή παρακολουθεί τον Δημήτριο στην τελευταία του αναμέτρηση με τη ρωμαϊκή αρχή και τον διώκτη του, τον Μαξιμιανό. Οι σκηνές εκτυλίσσονται με κλασική τραγική ένταση: διαλογισμοί, εσωτερικές ρήξεις, ο αποχωρισμός από τον κόσμο. Δεν έχουμε εδώ μια βιογραφική αφήγηση, αλλά μια θεατρική ακολουθία πάθους, σαν εκείνες της Μεγάλης Εβδομάδας.

🧔‍♂️ Χαρακτήρες – Φωνές ενός κόσμου που σβήνει και γεννιέται

🛡️Ο Άγιος Δημήτριος είναι φιγούρα καθαρής ιδεαλιστικής ομορφιάς. Δεν φωνάζει – σιγομιλά. Δεν απειλεί – εμπνέει. Ο Ροδοκανάκης τον ντύνει με έναν σχεδόν αρχαιοπρεπή λυρισμό, σαν να είναι μια μετενσάρκωση του Αντιγόνηου ήθους.

🎭 Ο Μαξιμιανός, ο αυτοκρατορικός αντίπαλος, δεν είναι ένα απλό τέρας. Είναι η σάρκα του κόσμου, εκεί όπου η δύναμη και η δόξα αλέθουν την ψυχή. Μέσα από αυτόν, το έργο παίζει με την έννοια της εξουσίας: Ποια αξία έχει η ισχύς όταν δεν υπάρχει αγάπη;

💔Η Λυδία, ένα πρόσωπο δραματικά σύνθετο, φέρνει την αύρα του θηλυκού στοιχείου που στέκει ανάμεσα στην αγάπη και στο καθήκον. Το βλέμμα της δεν είναι μόνο ερωτικό. Είναι και μυστικιστικό – εκπρόσωπος της Ανθρώπινης Ψυχής που παλεύει να εννοήσει το μαρτύριο.

📜 Υπόβαθρο και Ιστορική Σκιά

Το έργο εκτυλίσσεται σε μια εποχή κρίσης της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης, λίγο πριν τον διωγμό του Δημητρίου από τις ρωμαϊκές αρχές. Ο συγγραφέας, βαθιά επηρεασμένος από την ενασχόλησή του με τη βυζαντινή ιστορία, χτίζει έναν σκηνικό κόσμο γεμάτο θυμίαμα, πέτρινες καμάρες και φλόγες κρυφής προσευχής.

Πέρα από την εξωτερική αλήθεια, όμως, ο Ροδοκανάκης φιλοτεχνεί μια εσωτερική Βυζαντινή Αυγή, εκεί όπου η πνευματικότητα δεν έχει ακόμη στεγνώσει σε τελετουργικό, αλλά πάλλεται.

🎭 Πότε και Πού Ανέβηκε

Το «Άγιος Δημήτριος» ανέβηκε για πρώτη φορά από τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη το 1917 στην Αθήνα – εν μέσω των εθνικών και πνευματικών ζυμώσεων της εποχής. Το κοινό της εποχής βρέθηκε μπροστά σε μια παράσταση που διέφερε από το ρεπερτόριο της σύγχρονης αστικής σκηνής: πιο στοχαστική, πιο ποιητική, πιο προσευχητική.

Εκτός Ελλάδας δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες παραστάσεις – πιθανώς λόγω της ιδιόμορφης γλώσσας και του ύφους του έργου, που δύσκολα μεταφράζονται χωρίς να χαθεί το άρωμα του.

🕯️ Η Αίσθηση του Θεατή – Φεύγοντας

Ο θεατής φεύγει από την παράσταση όχι με την εντύπωση ενός θεατρικού θεάματος, αλλά με τη συγκίνηση ενός μυσταγωγικού βιώματος. Ο «Άγιος Δημήτριος» δεν είναι έργο που αναλύεται. Είναι έργο που παθαίνεται. Η γλώσσα του – υψηλή, μουσική, ρυθμική – φέρνει στον νου εκκλησιαστική ποίηση, όχι τόσο για τη θεματολογία όσο για το ύφος της λειτουργικής σιωπής που προκαλεί.

Το έργο εγείρει ερωτήματα: Πόσο αξίζει η ζωή όταν δεν συνοδεύεται από πνευματικό νόημα; Πού τελειώνει η εξουσία της σάρκας και αρχίζει η εξουσία της ψυχής;

✍️ Ο Συγγραφέας – Ένας Υπνωτισμένος Ρομαντικός

Ο Πλάτων Ροδοκανάκης ήταν ένας από τους πιο ευαίσθητους εκπροσώπους του ελληνικού αισθητισμού. Με επιρροές από τον Oscar Wilde, τον Κ. Χρηστομάνο και την παρηκμασμένη αίγλη των τελευταίων Βυζαντινών, υπήρξε ένας μοναχικός μαγνήτης της ωραιότητας.

Περίτεχνη καθαρεύουσα, φρασεολογία γεμάτη λιβάνι και πορφυρά φώτα, και μια βαθιά αίσθηση τραγικού ρομαντισμού χαρακτήριζαν το έργο του. Αν ο Καβάφης έψαχνε την Ιστορία μέσα από την ειρωνεία, ο Ροδοκανάκης την προσέγγιζε σαν σπαραχτικό λουλούδι, έτοιμο να μαραθεί από έναν αθώο αναστεναγμό.

Το έργο του, και ιδιαίτερα ο «Άγιος Δημήτριος», είναι μνημεία ενός κόσμου που πίστευε ακόμη στην ευγένεια του πνεύματος. Έφυγε νωρίς – μόλις στα 36 – σαν να τον κάλεσε η ίδια η Θεσσαλονίκη των Αγίων να τον φιλοξενήσει στους αιώνιους της θόλους.

🎭 Επίλογος

Το «Άγιος Δημήτριος» δεν είναι ένα έργο για όλους. Είναι ένας ποιητικός μονόλογος του μαρτυρίου, ένα θεατρικό εικονοστάσι. Σε έναν καιρό που το θέατρο συχνά γίνεται καταναλωτικό προϊόν, τούτο εδώ είναι σπονδή, όχι παράσταση.

Και ίσως, αν κάποιος κάποτε τολμήσει να το αναβιώσει με την απαιτούμενη σεμνότητα και μεγαλοπρέπεια, να δειπνήσει ξανά το ελληνικό θέατρο με τον άρτο του μυστικού Λόγου.

🕊️ «Γιατί η ψυχή δεν ανήκει στους κραταιούς – αλλά στους ταπεινούς που την υψώνουν».

📜 Angeli Georgia – Storyteller of Light

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr

https://mithoikaipolitismoi.gr

https://akougontasmetingeorgia.gr

https://theatromeangeligeorgia.gr

Το κανάλι μου στο you tube

https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured

Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία: