Episode 101
Γέρμα -Φρεντερίκο Γκάρθια Λόρκα
Το θεατρικό έργο Γέρμα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, γραμμένο το 1934, αποτελεί μια από τις κορυφαίες τραγωδίες της ισπανικής δραματουργίας και ταυτόχρονα ένα συγκλονιστικό ψυχογράφημα της γυναικείας καταπίεσης. Εντάσσεται στην τριλογία της «ισπανικής υπαίθρου», μαζί με τον Ματωμένο Γάμο και το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, και φωτίζει τις πτυχές της ζωής των γυναικών σε μια παραδοσιακή και αυστηρά πατριαρχική κοινωνία. Η Γέρμα ανεβαίνει για πρώτη φορά στο Teatro Español της Μαδρίτης στις 29 Δεκεμβρίου του 1934, με πρωταγωνίστρια την ηθοποιό Μαργαρίτα Χιρέγου. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1961 από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, με τη σπουδαία Άννα Συνοδινού στον ρόλο της Γέρμα.
Η πλοκή του έργου διαδραματίζεται στην αγροτική Ανδαλουσία, στις αρχές της δεκαετίας του ’30. Η νεαρή Γέρμα είναι παγιδευμένη σε έναν γάμο χωρίς πάθος με τον Χουάν, έναν εύπορο αλλά συναισθηματικά απρόσιτο άντρα, τον οποίο της επέβαλε ο πατέρας της. Η ηρωίδα διακατέχεται από μια εμμονική επιθυμία να γίνει μητέρα – όχι απλώς για να ολοκληρωθεί ως γυναίκα, αλλά γιατί έχει ταυτίσει τη μητρότητα με την ίδια τη ζωή. Η σιωπηλή αποστροφή του Χουάν για τη σωματική επαφή και η απουσία συναισθηματικής επένδυσης στον γάμο τους, οδηγούν την ηρωίδα σε υπαρξιακή απόγνωση. Τελικά, η Γέρμα διαπράττει το αδιανόητο: σκοτώνει τον σύζυγό της. Δεν το κάνει από μίσος, αλλά από τη συνειδητοποίηση ότι δεν πρόκειται ποτέ να γεννήσει παιδί μαζί του και πως κάθε ελπίδα έχει πεθάνει.
Οι χαρακτήρες στο έργο, λιτοί αλλά βαθιά συμβολικοί, λειτουργούν ως αντηχήσεις της κοινωνίας που τους περιβάλλει. Η Γέρμα είναι το σύμβολο της γυναίκας που μαραίνεται από την αδυναμία της να πραγματοποιήσει τον προορισμό που της έχει επιβάλει η κοινωνία: να γίνει μητέρα. Είναι τραγική ηρωίδα με όλη τη σημασία του όρου – όχι επειδή χάνει τον έλεγχο, αλλά επειδή συγκρούεται με έναν κόσμο που δεν αφήνει χώρο για την επιθυμία της. Ο Χουάν, ψυχρός, αγκυλωμένος από τους κανόνες της τιμής και της ντροπής, ενσαρκώνει τη σιωπηρή βία της πατριαρχίας. Η Μαρία, φίλη της Γέρμα, λειτουργεί σαν αντίστιξη: η ίδια ζει τη μητρότητα και την αγάπη, αλλά μέσα από το πρίσμα της η Γέρμα συνειδητοποιεί ακόμη πιο έντονα το κενό της.
Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων βασίζεται στη σύγκρουση μεταξύ εσωτερικής επιθυμίας και εξωτερικής καταπίεσης. Ο Λόρκα επιλέγει έναν ποιητικό λόγο, πλούσιο σε εικόνες και μεταφορές, που διαχέεται σε όλο το έργο σαν θρηνητικό άσμα. Οι διάλογοι είναι λιτοί, με βαθιά υπόγεια ένταση. Το σκηνικό, απλό και σπαρτιατικό, αναδεικνύει την εσωτερική ερημιά της ηρωίδας και το ασφυκτικό περιβάλλον του χωριού, όπου κάθε λέξη και βλέμμα μετράνε περισσότερο από την αλήθεια.
Ιστορικά, το έργο τοποθετείται σε μια Ισπανία που βράζει κοινωνικά. Η δεκαετία του ’30 φέρνει τις πρώτες πολιτικές εντάσεις πριν από τον Ισπανικό Εμφύλιο. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο Λόρκα καταγγέλλει όχι μόνο τη θέση της γυναίκας, αλλά και την ακινησία μιας κοινωνίας που φοβάται κάθε είδους μεταμόρφωση. Η ίδια η στείρωση της Γέρμα δεν είναι βιολογική – είναι κοινωνική, πολιτισμική, ψυχική. Η κοινωνία την έχει μάθει ότι η αξία της εξαρτάται από το αν θα γεννήσει. Και όταν αυτό δεν συμβαίνει, ολόκληρη η ύπαρξή της κλονίζεται.
Ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση νιώθει ένα βάρος – όχι από λύπη μόνο, αλλά από την επίγνωση της σπαρακτικής αλήθειας του έργου. Η Γέρμα δεν είναι απλώς μια τραγωδία για τη μητρότητα· είναι μια κραυγή για όλες τις επιθυμίες που καταπνίγονται από τις επιταγές της κοινωνίας. Είναι η φωνή των γυναικών που μαραίνονται γιατί η κοινωνία τις υποχρέωσε να γίνουν κάτι που δεν είναι – ή γιατί δεν τις άφησε να γίνουν αυτό που ποθούσαν.
Ο Φεντερίκο Γκάρθια Λόρκα, ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα, υπήρξε παιδί της ισπανικής υπαίθρου, βαθύτατα ευαίσθητος στην κοινωνική αδικία και τους καταπιεσμένους. Η δολοφονία του το 1936 από φασιστικές δυνάμεις, στην αρχή του εμφυλίου, κατέστησε το όνομά του σύμβολο ελευθερίας, δημιουργίας και αντίστασης. Η Γέρμα, μαζί με το υπόλοιπο έργο του, αποτελεί έναν αδιάψευστο καθρέφτη του ανθρώπινου πόνου – αλλά και της ακατανίκητης επιθυμίας για ελευθερία.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
