Episode 87
Δωδέκατη νύχτα Σαίξπηρ
Η «Δωδέκατη Νύχτα» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα και πολυπαιγμένα έργα του ελισαβετιανού δραματουργού, ενταγμένο στην κατηγορία των λεγόμενων «κωμωδιών» του έρωτα και της ταυτότητας. Ο τίτλος της παραπέμπει στην τελευταία μέρα των εορτών των Χριστουγέννων στην Αγγλία της εποχής – ημέρα ανατροπών, μεταμφιέσεων και γενικής ευθυμίας. Το έργο ανεβαίνει στη σκηνή πρώτη φορά στις 2 Φεβρουαρίου 1602 στο Λονδίνο, ενώ στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από το Βασιλικό Θέατρο το 1904, σε μετάφραση Γρηγορίου Ξενόπουλου.
Η υπόθεση ξεκινά με ένα ναυάγιο: η ηρωίδα Βιόλα φτάνει στις ακτές της Ιλλυρίας πιστεύοντας πως ο δίδυμος αδελφός της Σεμπάστιαν έχει πνιγεί. Για να προστατευθεί, ντύνεται άντρας και παίρνει το όνομα «Καισάριος». Στην υπηρεσία του Δούκα Ορσίνο, μετατρέπεται σε αγγελιαφόρο του έρωτά του προς την κόμισσα Ολίβια. Εκεί όμως περιπλέκονται τα συναισθήματα: η Ολίβια ερωτεύεται τον «Καισάριο», δηλαδή τη μεταμφιεσμένη Βιόλα, ενώ η Βιόλα ερωτεύεται τον Ορσίνο. Το κουβάρι ξετυλίγεται με την αναπάντεχη επιστροφή του Σεμπάστιαν, οδηγώντας σε ευτυχή κατάληξη, με αποκαλύψεις ταυτοτήτων, συμφιλίωση και γάμους.
Οι χαρακτήρες του έργου είναι πλούσια σκιαγραφημένοι και αποτελούν ένα πολύχρωμο παζλ. Η Βιόλα, κεντρική φιγούρα, συνδυάζει την εξυπνάδα με την ευαισθησία, και παρά τη μεταμφίεσή της δεν χάνει ποτέ το ηθικό της ανάστημα. Ο Ορσίνο, ρομαντικός και υπερευαίσθητος, ενσαρκώνει τον ιδεαλιστικό αλλά συχνά ανώριμο εραστή. Η Ολίβια παρουσιάζεται ως μια γυναίκα δυναμική, που όμως υποκύπτει στη σύγχυση του πάθους. Το χιούμορ και η φάρσα ανήκουν στους δευτερεύοντες χαρακτήρες: στον Μαλβόλιο, τον αυστηρό οικονόμο που γίνεται αντικείμενο πλάνης και χλευασμού, στον σερ Τόμπι, πνεύμα απολαυστικά αναρχικό, και στον γελωτοποιό Φέστε, που λειτουργεί ως σοφός παρατηρητής.
Η «Δωδέκατη Νύχτα» είναι δημιούργημα της ελισαβετιανής εποχής, όταν η Αγγλία γνώριζε καλλιτεχνική και θεατρική άνθηση. Στην εποχή αυτή, οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να παίζουν στο θέατρο, γεγονός που προσθέτει μια ακόμη διάσταση στην ήδη περίπλοκη διαπλοκή ταυτοτήτων του έργου: άνδρες ηθοποιοί υποδύονταν γυναίκες που μεταμφιέζονταν σε άντρες. Το παιχνίδι των φύλων και της ταυτότητας ήταν επομένως διπλά θεατρικό, ενισχύοντας τη σατιρική και υπονομευτική δύναμη του κειμένου.
Ο θεατής φεύγει από την παράσταση με ένα χαμόγελο, αλλά και με μια αίσθηση γλυκόπικρης ελαφρότητας. Πίσω από το φαινομενικά ευχάριστο κλίμα κρύβεται ένας στοχασμός για τη ρευστότητα της ταυτότητας, τις κοινωνικές συμβάσεις, τη μοναξιά, αλλά και τη δύναμη του έρωτα. Η ειρωνεία και η μεταμφίεση λειτουργούν ως μέσα αποκάλυψης της αλήθειας, τόσο των προσώπων όσο και των σχέσεων.
Ο Σαίξπηρ (1564–1616), ποιητής και δραματουργός παγκόσμιας εμβέλειας, έγραψε 37 θεατρικά έργα και 154 σονέτα. Η «Δωδέκατη Νύχτα» είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ικανότητάς του να συνδυάζει το κωμικό με το ποιητικό, τη σάτιρα με τον στοχασμό. Το έργο του αποτελεί μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για το παγκόσμιο θέατρο και συνεχίζει να ανεβαίνει με νέες σκηνοθετικές προσεγγίσεις, διατηρώντας πάντοτε τη φρεσκάδα και τη διεισδυτικότητά του.
Η «Δωδέκατη Νύχτα» είναι, τελικά, μια γιορτή της ελευθερίας, της φαντασίας και της ανθρώπινης περιπλοκότητας. Μια κωμωδία που ξεγελά με το φως της, μόνο και μόνο για να φωτίσει τις πιο λεπτές αποχρώσεις της ανθρώπινης ψυχής.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
