Episode 146
Ένας ιδανικός σύζυγος Όσκαρ Ουάιλντ
Στο έργο Ένας Ιδανικός Σύζυγος, ο Όσκαρ Ουάιλντ στήνει με σπιρτάδα, ειρωνεία και βαθιά ενόραση ένα θεατρικό σύμπαν όπου η προσωπική ηθική συγκρούεται με τη δημόσια εικόνα, το προσωπείο της κοινωνίας με την αλήθεια του ανθρώπου. Γραμμένο το 1895 και παρουσιασμένο στο Θέατρο Haymarket του Λονδίνου, το έργο αποδεικνύεται μια αιχμηρή σάτιρα των ηθικών συμβάσεων της βικτωριανής κοινωνίας — και συνάμα ένα διαχρονικό πολιτικό θρίλερ μεταμφιεσμένο σε κοσμική κωμωδία.
Υπόθεση
Μέσα σε ένα 24ωρο, σε μια αίθουσα υποδοχής της υψηλής κοινωνίας του Λονδίνου, ο «ιδανικός» σύζυγος και πολιτικός σερ Ρόμπερτ Τσίλτερν βλέπει τη φήμη, τη σταδιοδρομία και τον γάμο του να απειλούνται από την εμφάνιση της κυρίας Σέβελι — μιας γυναίκας με γνώση ενός σκοτεινού μυστικού από το παρελθόν του. Εκβιάζοντάς τον με μια επιστολή που αποδεικνύει ότι η πολιτική και οικονομική του άνοδος ξεκίνησε από τη διαρροή ενός κρατικού μυστικού, τον σπρώχνει να υποστηρίξει ένα καταστροφικό χρηματοοικονομικό έργο.
Η κρίση αυτή φέρνει στην επιφάνεια τη βαθιά ηθική σύγκρουση του ήρωα: μεταξύ ειλικρίνειας και αυτοπροστασίας, μεταξύ ιδεώδους και συμβιβασμού. Οι πράξεις του επηρεάζουν όχι μόνο τον ίδιο και τη σύζυγό του, λαίδη Τσίλτερν, αλλά και τον λόρδο Γκόρινγκ — τον φιλήσυχο εργένη, αιχμηρό πνεύμα του έργου, που καλείται να γίνει ο ηθικός άξονας της λύσης.
Χαρακτήρες και σκιαγράφηση
Ο σερ Ρόμπερτ Τσίλτερν ενσαρκώνει τον πολιτικό της βικτωριανής εποχής: σοβαρός, ακέραιος, ευυπόληπτος — αλλά και βαθιά εξαρτημένος από το πώς φαίνεται, παρά από το τι είναι. Το παρελθόν του τον κυνηγά, όχι μόνο για την πράξη, αλλά γιατί είναι φυλακισμένος στη μυθοποίηση που του προσδίδει η σύζυγός του.
Η λαίδη Τσίλτερν είναι το θύμα και ταυτόχρονα ο θεματοφύλακας της ηθικής αυστηρότητας. Την ενδιαφέρει περισσότερο να ζει με έναν «ιδανικό» άνδρα, παρά με έναν αληθινό. Η μεταστροφή της — όταν ανακαλύπτει πως ακόμα και ο πιο τέλειος άνδρας είναι φτιαγμένος από λάθη — είναι από τις πιο συγκινητικές και κρίσιμες στιγμές του έργου.
Ο λόρδος Γκόρινγκ, με το ειρωνικό του ύφος, τις αποστασιοποιημένες του ατάκες και τη φιλοσοφική του ελαφρότητα, είναι ο πραγματικός πυρήνας του έργου. Πίσω από τον κοσμικό φλοιό, κρύβεται ένας άνθρωπος που ξέρει τι σημαίνει φιλία, αξιοπρέπεια και επιλογή. Ο Ουάιλντ τον χρησιμοποιεί ως στόμα της δικής του κοσμοθεωρίας: τίποτα δεν είναι απόλυτα καλό ή κακό — όλα κρίνονται μέσα από την πρόθεση και τη στιγμή.
Η κυρία Σέβελι, εντυπωσιακή και επικίνδυνη, αντιπροσωπεύει τον αμοραλισμό των καιρών. Δεν την ενδιαφέρει η αλήθεια ή η ηθική, αλλά μόνο η κοινωνική επιβίωση. Είναι η απόλυτη αντίθεση της λαίδης Τσίλτερν — κι όμως, με τρόπο ειρωνικό, είναι η μόνη που αντιμετωπίζει την υποκρισία της κοινωνίας με πλήρη συνείδηση.
Η Μέιμπελ Τσίλτερν, η αδελφή του σερ Ρόμπερτ, με τον φρέσκο και παιχνιδιάρικο χαρακτήρα της, έρχεται να θυμίσει πως η νέα γενιά, ίσως, μπορεί να ξεφύγει από τη σοβαροφάνεια και τις αγκυλώσεις των προηγούμενων.
Υπόβαθρο και κοινωνική στόχευση
Το έργο γράφεται σε μια εποχή που η Αγγλία βιώνει το απόγειο του βικτωριανισμού, με μια κοινωνία διχασμένη ανάμεσα σε αυστηρούς ηθικούς κανόνες και την υποβόσκουσα διαφθορά των ελίτ. Ο Ουάιλντ, πάντοτε παρών στον κοσμικό κύκλο του Λονδίνου, γνωρίζει καλά τι σημαίνει να παίζεις ρόλους. Με την αστραφτερή του γλώσσα, διαπερνά το ψέμα της «καλής κοινωνίας» και χλευάζει την ανάγκη του ανθρώπου να φαίνεται ηθικός αντί να είναι.
Η πολιτική διαφθορά, οι μίζες, οι εκβιασμοί, η χειραγώγηση των μέσων, ακόμα και η «βιομηχανία της ηθικής» παρουσιάζονται με τέτοιο χιούμορ και λεπτότητα που προκαλούν γέλιο και προβληματισμό ταυτόχρονα.
Πρώτη παρουσίαση και θεατρική πορεία
Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Λονδίνο το 1895, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία. Δυστυχώς, λίγους μήνες μετά, ο Ουάιλντ καταδικάστηκε για την ομοφυλοφιλία του και η καριέρα του καταστράφηκε. Παρ’ όλα αυτά, το έργο διασώθηκε και επέζησε του σκανδάλου του δημιουργού του, διασκευάστηκε πολυάριθμες φορές για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, και σήμερα αποτελεί σταθερή αξία στο παγκόσμιο ρεπερτόριο.
Στην Ελλάδα, το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 20ού αιώνα, με αξιόλογες μεταφράσεις και σκηνοθεσίες, και αγαπήθηκε από το κοινό για το ιδιότυπο χιούμορ και το πολιτικο-κοινωνικό του βάθος.
Τι αποκομίζει ο θεατής
Ο θεατής φεύγει έχοντας γελάσει, αλλά και προβληματιστεί. Ο Ουάιλντ του υπενθυμίζει πως το «ιδανικό» είναι συχνά επικίνδυνο. Όχι γιατί είναι δύσκολο να το φτάσεις, αλλά γιατί μας κάνει να αρνούμαστε την ανθρώπινη ατέλεια. Το έργο καλεί σε συγχώρεση, σε κατανόηση και στην αποδοχή της πολυπλοκότητας των ανθρώπινων επιλογών.
Και, ίσως, το πιο βαθύ του μήνυμα είναι πως αυτός που είναι «ιδανικός» είναι εκείνος που αγαπά — όχι επειδή ο άλλος είναι τέλειος, αλλά επειδή είναι αληθινός.
Λίγα λόγια για τον Όσκαρ Ουάιλντ
Ο Όσκαρ Ουάιλντ (1854–1900), Ιρλανδός συγγραφέας, ποιητής και δραματουργός, υπήρξε από τους πιο επιδραστικούς λογοτέχνες του 19ου αιώνα. Με έργα όπως Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, Η Σημασία του να Είναι Κανείς Σοβαρός και Ένας Ιδανικός Σύζυγος, συνδύασε την κοινωνική σάτιρα με μια βαθιά υπαρξιακή ευαισθησία. Διώχθηκε, καταδικάστηκε και φυλακίστηκε για τη σεξουαλικότητά του, αλλά το έργο του έμεινε ζωντανό — γιατί ήταν πάντα πιο αληθινό από την κοινωνία που τον καταδίκασε.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
